Lợi ích và rủi ro của việc bơi lội trong nước lạnh

24hscore – Nhìn thấy một người đang bơi lội trong nước lạnh, với xung quanh là tuyết rơi trắng xóa, chúng ta không thể không cảm thấy rùng mình.

Có quan niệm cho rằng việc bơi lội trong nước lạnh có thể mang lại điều kỳ diệu đối với hệ tuần hoàn, quá trình trao đổi chất và tâm trạng con người. Nhưng các nhà khoa học đã phân tích những lợi ích và rủi ro đi kèm, đồng thời đưa ra các hướng dẫn để hành động này trở nên ít nguy hiểm hơn.

Thói quen bơi lội trong nước lạnh đã có từ xa xưa ở vùng Scandinavia với niềm tin vào sức mạnh chữa lành bệnh tật kéo dài hàng trăm năm. Trong thời gian đại dịch Covid-19, việc bơi lội trong nước lạnh đã lan rộng khắp nơi. Susan Ringwood cùng bạn đời của mình đã thường xuyên bơi lội trong nước lạnh khắp vùng biển Bắc Đại Tây Dương.

Đối với Ringwood, đây là niềm vui cá nhân; trong khi đó, người khác lại nhìn nhận nó như một phương pháp điều trị các chứng bệnh từ mức độ nhẹ đến nặng. James Mercer, một nhà sinh lý học từ Na Uy, nhận xét rằng đối với một số người, đây còn là một hoạt động gắn kết cộng đồng.

Mặc dù việc bơi lội trong nước lạnh có bề dày truyền thống, nhưng theo các nghiên cứu sinh lý, chưa có đủ chứng cứ thuyết phục xác nhận những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại.

François Haman, một nhà sinh lý học tại Canada, cảnh báo rằng sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ có thể gây áp lực lớn lên hệ thống tim mạch, dẫn đến những tình trạng nghiêm trọng như đau tim hay thậm chí tử vong. Ông so sánh, hiện tượng này tương tự như việc cơ thể bị sét đánh, có thể khiến tim ngừng đập.

Cơ thể con người phản ứng ra sao khi tiếp xúc với nước lạnh?

Cơ thể sẽ bị chấn động bởi sự thay đổi nhiệt độ đột ngột. Các cảm biến nhiệt độ trên da phát hiện sự lạnh lẽo và ngay lập tức kích thích việc co lại của mạch máu ở các chi để giữ ấm cho trung tâm cơ thể, điều này khiến cho tim đập nhanh hơn.

Cựu huấn luyện viên bơi lội và nhà sinh lý học Lee Hill tại đại học danh tiếng Hamilton (Ontario, Canada) đã chia sẻ, những giây đầu tiên khi cơ thể tiếp xúc với dòng nước mát lạnh là thời gian nguy hiểm nhất, nếu như cơ thể chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng.

Khi chúng ta bắt đầu bơi lội trong nước lạnh, cơ thể ta sẽ nhanh chóng có một loạt các phản ứng với sự gia tăng nhanh chóng của nhịp đập tim và áp lực máu. Tuy nhiên, những thay đổi này sẽ dần ổn định sau một thời gian ngắn. Điều này giống như một cơ chế tự nhiên đã được hình thành từ hàng triệu năm trước, thể hiện qua khả năng thích nghi đặc biệt của các loài động vật biển có khả năng lặn sâu mà không cần thở.

Cơ chế này được tin là một chiến lược sống còn, giúp cơ thể tiết kiệm và bảo toàn nguồn oxy hạn chế, đặc biệt quan trọng trong những khoảng thời gian mà việc lấy hơi không thể thực hiện. Ngoài ra, cơ chế này còn giữ nhiệt cho cơ thể bằng cách đảm bảo máu ấm vẫn lưu thông đến các bộ phận trung tâm, đồng thời giảm lượng máu đến các chi.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng ở trong nước lạnh còn nguy hiểm hơn không khí lạnh. Nước có khả năng truyền nhiệt tốt hơn không khí rất nhiều, điều này có nghĩa là nhiệt độ cơ thể bạn có thể giảm sút một cách nhanh chóng khi bạn ở trong nước.

Nguy cơ bị hạ thân nhiệt là điều không thể xem thường khi tham gia bơi lội ở những nơi nước có nhiệt độ thấp. Cân nặng, mức độ trao đổi chất cũng như tỷ lệ mỡ cơ thể đều là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng chịu đựng của mỗi người khi tiếp xúc với nước lạnh.

Việc bơi lội trong nước lạnh có mang lại lợi ích cho sức khỏe không?

Một số người ủng hộ quan điểm cho rằng việc lao mình vào dòng nước lạnh không chỉ là thử thách mà còn có khả năng nâng cao sức khỏe. Họ tin rằng thói quen này có thể giúp cơ thể điều chỉnh huyết áp tốt hơn, tăng cường độ nhạy cảm với insulin, làm giảm việc viêm nhiễm, tăng cường sức đề kháng và thậm chí giảm bớt cảm giác đau do viêm khớp gây ra.

Mặc dù đã có những nghiên cứu khoa học hỗ trợ những quan điểm này, Denis Blondin, một nhà nghiên cứu về sinh lý học nhiệt đến từ Đại học Sherbrooke ở Quebec, Canada, chỉ ra rằng hầu hết các nghiên cứu chỉ bao gồm một số lượng nhỏ người tham gia và phần lớn là nam giới trẻ tuổi từ châu Âu. Ông cũng lưu ý rằng sự biến đổi trong nhiệt độ nước và thời gian ngâm mình làm cho việc so sánh kết quả nghiên cứu trở nên khó khăn.

Người ta cũng nhận thấy rằng việc bơi lội giúp giảm bớt căng thẳng tinh thần, theo nhận xét của Ringwood. Nhà sinh lý học Haman cũng đồng tình với quan điểm này dựa trên kinh nghiệm của ông khi làm việc với các thành viên trong lực lượng vũ trang. Bơi lạnh đòi hỏi sự tập trung cao độ vào việc thở và cảm nhận từng khoảnh khắc, một kỹ năng được các chuyên gia tâm lý học gọi là chánh niệm.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc nhảy xuống vùng nước cực lạnh hay tắm nước lạnh có thể giúp giảm bớt tình trạng trầm cảm. Thậm chí chỉ một ly nước lạnh cũng có thể khiến tâm trạng bạn tốt lên. Theo ông Haman, tác dụng này không chỉ đến từ việc tập trung tinh thần mà còn bởi sự tăng sản xuất các chất hóa học trong não, như dopamine, mà cơ thể sản sinh khi chúng ta tiếp xúc với nước lạnh.

Những yếu tố cần lưu ý

Khi tham gia bơi lội trong nước lạnh, điều quan trọng là phải chuẩn bị kỹ lưỡng. Mang theo mũ ấm, quần áo khô và khăn tắm để sử dụng ngay sau khi ra khỏi nước. Đối với người mới bắt đầu, ông Haman gợi ý nên làm quen dần dần với nước lạnh từ mùa Thu thay vì ngay lập tức nhảy xuống nước trong mùa Đông giá lạnh. Mỗi người có phản ứng khác nhau với nhiệt độ lạnh và không phải ai cũng phù hợp với cách tiếp xúc này.

Bàn tay và bàn chân thường có khả năng chịu lạnh tốt hơn so với phần cơ thể khác. Tuy nhiên, điều này cũng có giới hạn. Khi nhiệt độ cơ thể giảm, đó là dấu hiệu bạn cần ra khỏi nước và làm nóng cơ thể ngay lập tức.

Một cách hiệu quả để xác định xem bạn đã đạt đến giới hạn này hay chưa là quan sát hiện tượng run rẩy. Run rẩy nhẹ ở các chi là cách cơ thể tạo ra nhiệt độ. Nhưng khi run rẩy từ các nhóm cơ trung tâm, nó sẽ mạnh mẽ và khó chịu hơn nhiều. Điều này cho thấy bạn đang quá lạnh và cần phải nhanh chóng tìm cách nâng cao nhiệt độ cơ thể.